- Konu Başlıkları
- Prostat Kanseri İçin Işın Tedavisi
- Prostat kanseri için radyasyon tedavisi eksternal ve internal yöntem olarak 2 şekilde yapılır.
- Radyoterapi Nasıl Uygulanmaktadır?
- Işın tedavisi aşamaları ve alınacak dozlar kanserin tipine, tümörün yerleşimine, genel sağlık durumunuza ve aldığınız diğer tedavilere göre değişkenlik gösterebilir.
- Prostat kanserinde radyasyon tedavisi sonrası yapılan önemli bir prospektif çalışmada hastaların %22.8’inde orta ve ileri derecede üriner veya intestinal komplikasyonlar ve bacak ödemi
- Radikal prostatektomi sonrasında adjuvan (hemen) radyoterapi verilmesi etkili midir?
- Transperineal Brakiterapi
- Brakiterapi sonrası hastaların %1.5-22’sinde idrar yapamama, %8.7’sinde prostatın transüretral rezeksiyonu ameliyatının gerekmesi ve %0-19 oranında idrar kaçırma görülür.
Prostat Kanseri İçin Işın Tedavisi
Prostat kanserinde radyasyon tedavisi, iyonize radyasyonun kullanılarak kanserin tedavi edilmesi anlamına gelmektedir. Özel olarak geliştirilen cihazlar aracılığı ile eş zamanlı olarak tümörü görüntüleyerek yüksek enerjili X ışınlarının uygulanması radyoterapi olarak adlandırılmaktadır. 6 – 10 hafta süreyle dışarıdan uygulanan ışın tedavisi kanser üzerinde etkin rol oynamaktadır. Erken evrede tespit edilen prostat kanseri için radyasyon tedavisi de uygulanabilir.
Prostat kanseri için radyasyon tedavisi eksternal ve internal yöntem olarak 2 şekilde yapılır.
İlk olarak eksternal radyoterapi bir makine yardımıyla dışarıdan radyasyon uygulanması şeklinde yapılır. Haftanın beş günü hastane ortamında gerçekleştirilir. İkinci olarak ise internal radyoterapi brakiterapi denilen bu yöntemde ince tüpler tümör içine ya da yakınına yerleştirilir. Radyasyon yayan bu tüpler birkaç gün uygulanır.
Radyoterapi sırasında hastada yorgunluk ve halsizlik durumları ile ishal, sık idrara çıkma, idrar yaparken rahatsızlık, ciltte kızarıklık veya kuruma gibi şikayetler görülebilir.
Radyoterapi Nasıl Uygulanmaktadır?
Prostat kanseri radyasyon tedavisi planlaması hastalığın evresine, kanserin konumuna ve kişinin genel sağlığına göre yapılmaktadır. Radyoterapi tedavisi genellikle haftada 5 gün olmak üzere toplam 3-7 hafta sürmektedir. Palyatif tedavilerde bu süre daha kısa olabilir. Prostat kanserinde ışın tedavisi dozları günlük olarak bölünür ve bu uygulama normal dokuların korunması için yapılır.
Işın tedavisi aşamaları ve alınacak dozlar kanserin tipine, tümörün yerleşimine, genel sağlık durumunuza ve aldığınız diğer tedavilere göre değişkenlik gösterebilir.
Tedavide verilen aralar normal hücrelerin yenilenmesine imkan verir. IMRT altın standart eksternal radyoterapi yöntemidir. Radyoterapide amaç bölünme ve çoğalma oranı yüksek olan kanser hücrelerini hedef alarak, hücre ölümünü başlatmaktır. Risk gruplarına göre radyoterapi uygulaması: Yoğunluğu Ayarlanmış Radyoterapi (İntensity Modulated Radiotherapy (IMRT), Lokalize prostat kanseri (cT1-T2, N0, M0), Lokal ileri prostat kanseri (cT3-T4, N0,M0) ve çok yüksek riskli prostat kanseri (herhangi bir evre, pN1, M0) olarak 4 gruba ayrılır.
Düşük riskli (PSA <10 ng/ml, GS <7): 74-78 Gy IMRT veya brakiterapi
- Orta riskli (PSA 10-20 ng/ml, GS 7): 76-78 Gy IMRT+kısa süreli hormonal tedavi (4-6 ay) veya IMRT+brakiterapi
- Yüksek riskli (PSA >20 ng/ml, GS >7): 76-78 Gy genişletilmiş IMRT (pelvik lenf nodlarını da içerecek şekilde) + uzun süreli hormonal tedavi (2 yıl)
Genişletilmiş IMRT (pelvik lenf nodlarını da içerecek şekilde) + uzun süreli hormonal tedavi (2 yıl)
Pelvik lenf nodunda tutulum olan hastaya eşlik eden hastalığı yoksa, yaşı 80 altında ve performans durumu iyi ise genişletilmiş IMRT + sürekli hormonal tedavi verilebilir. Lenf noduna metastaz kötü prognoz göstergesidir ve sistemik tedaviyi gerektirir.
Prostat kanserinde radyasyon tedavisi sonrası yapılan önemli bir prospektif çalışmada hastaların %22.8’inde orta ve ileri derecede üriner veya intestinal komplikasyonlar ve bacak ödemi
Radikal radyoterapinin önemli bir geç komplikasyonu da rektumda ve mesanede yeni bir kanser oluşumuna neden olmasıdır. Yüz binden fazla hastayı içeren bir veri analizinde bu oran %0.16 olarak rapor edilmiştir. Işın tedavisinin yan etkileri genel olarak tedavi edilen bölümlerde ortaya çıkar. Öksürük, ateş, terleme ya da ağrı durumlarında mutlaka doktorunuza ulaşmanız gerekir. Radyoterapinin bilinen en belirgin yan etkileri şöyledir:
- Prostat kanserinde ışın tedavisi kandaki alyuvarları etkileyerek hastanın kendisini yorgun, halsiz ve iştahsız hissetmesine neden olur.
- Hasta enfeksiyonlara karşı savunmasız kalır.
- Radyoterapi yan etkisi olarak vücutta oluşabilecek küçük kanamalar da gösterilebilir.
- Işın tedavisi uygulanana bölgede hafif kızarıklıklar ve sulu açık yaralar dahi görülebilir.
- Bazı hastalarda diş çürümeleriyle karşılaşılabilir.
- Radyoterapi ağız içinde yaralara neden olabilir.
Prostat kanserinde radyoterapi etkin bir tedavi yöntemi olarak tercih ettiğimiz uygulamalardandır. Hastanın iyileşme süreci ve tedavi sonrası düşünüldüğünde diğer tedavilerle birlikte destekleyici olarak da kullanılabilmektedir.
Radikal prostatektomi sonrasında adjuvan (hemen) radyoterapi verilmesi etkili midir?
Radikal prostatektomi sonrası patolojik incelemede kanser prostat kapsülünü geçmiş (pT3), ve cerrahi sınırda kanser dokusu varsa ve GS ≥7 ise, beraberinde seminal vezikül tutulumu olsun olmasın, hastalığın lokal nüks gösterme riski yüksektir (5 yılda %50). Bu hastalarda radikal prostatektomi sonrasında adjuvan radyoterapi uygulanır. Adjuvan RT ile daha iyi lokal kanser kontrolü sağlanmaktadır.
Transperineal Brakiterapi
Düşük riskli lokalize prostat kanserinde alternatif bir radyoterapi yöntemidir. Hastaya genel anestezi veya spinal anestezi uygulanır. Litotomi pozisyonunda transrektal ultrasonografi eşliğinde anüs ile skrotum arasındaki perine denilen bölgeden sokulan özel iğneler aracılığıyla prostat içine radyoaktif madde yerleştirilir. Bu işlemin uygulanması ürolog, radyasyon onkoloğu ve fizikçinin birlikte çalışması
ile gerçekleştirilir. Pahalı bir yöntemdir. Brakiterapinin etkinliğini diğer tedavi yöntemleri ile kıyaslayan randomize kontrollü bir çalışma henüz yapılmamıştır.
Brakiterapi sonrası hastaların %1.5-22’sinde idrar yapamama, %8.7’sinde prostatın transüretral rezeksiyonu ameliyatının gerekmesi ve %0-19 oranında idrar kaçırma görülür.
Brakiterapi öncesi BPH nedeniyle TUR-P yapılmış hastalarda brakiterapi sonrası idrar kaçırma ve idrar yapma sorunları daha sık görülmektedir. Brakiterapiden 3-5 yıl sonra hastaların %40’ında penis ereksiyonunda kayıp görülmektedir. Komplikasyon oranları kullanılan radyasyon dozu ile paralel artış göstermektedir.
[widget-129]
